8.4 Video

Şekil 8.4.1 Gelişmekte olan ülkelerdeki iletişim teknolojilerine ilişkin Açık Üniversite’den bir OpenLearn videosu. Videoyu oynatmak için görselin üzerine tıklayınız

8.4.1 Daha fazla güç, daha fazla güçlük

Son 25 yıl içinde video teknolojisinde prodüksiyon ve dağıtım maliyetlerinde önemli düşüşlere yol açan çok büyük değişiklikler olmuştur. Buna rağmen videonun kendine özgü eğitsel özellikleri bundan hemen hiç etkilenmemiştir. (Benzetimler gibi bilgisayarda oluşturulmuş Daha yeni ortamlar, Bölüm 8.5’deki ‘Bilgi İşlem’ başlığı altında analiz edilecektir).

Video, metin ya da sesten çok daha zengin bir medya türüdür. Bize metin ve ses olanakları sunmasının yanı sıra dinamik veya hareketli resimler de içerebilir. Dolayısıyla metin ve sesin sağladığı bir kısım kolaylıklara ek olarak kendine özgü pedagojik özelliklere de sahiptir. Eğitimde video kullanımıyla ilgili önemli miktarda araştırma bulunmaktadır. Ben, bu kısımda Açık Üniversite’nin (Bates, 1985; 2005; Koumi, 2006) ve Mayer’in (2009) çalışmalarını temel alacağım.

Aşağıda listelenen özelliklerin bazılarıyla ilgili örnekleri görmek için bağlantılara tıklayabilirsiniz.

8.4.2 Sunum özellikleri

Video şu amaçlarla kullanılabilir:

• özellikle aşağıdaki durumlarda deney veya olayları göstererek tanıtmak için:
  • gözlenecek ekipman veya olayın büyük, mikroskopik, pahalı, erişilemez, tehlikeli veya özel ekipman kullanmadan gözlenemez olduğu durumlarda (Nottingham Üniversitesi kaynaklarından bir örnek görmek için tıklayınız);
  • kaynakların sınırlı olduğu veya öğrencilerin deney yapması için uygun olmadığı durumlarda (canlı hayvanlar veya insanların vücut bölümleri gibi) (UBC kaynaklarından beyin anatomisi örneği için tıklayınız);
  • deneysel tasarımın karmaşık olduğu durumlarda; (ör. vahşi köpekbalıkları balık yağından daha çok kana çekilip çekilmediğini test etme)
  • deneyi gerçekleştirirken risk veya tehlike unsuru varsa ( momentumun korunumunu gösteren bir örneğe bakın)
  • deneysel davranışın kontrol edilemez ancak gözlemlenebilir değişkenlerden etkilenebileceği durumlarda;
• dinamik değişim veya hareket gibi ilkeleri göstermek için (UBC kaynaklarından üstel büyümeyi açıklayan örneği görmek için tıklayınız);
• özel olarak geliştirilmiş fiziksel modeller kullanarak soyut ilkeleri göstermek için; örneğin normal dağılım eğrisinin animasyonu;
• üç boyutlu uzam içeren ilkeleri göstermek için; Nova Scotia Community College’ın bu videosunu izleyin
• animasyon, ağır çekim veya hızlandırılmış video kullanarak zaman içinde meydana gelen değişiklikleri göstermek için (UBC kaynaklarından haemophilus influenzae hücrelerinin DNA’yı nasıl kapladığını gösteren örnek için tıklayınız);
• sağlık, güvenlik, onarım ve bakımda doğru prosedürleri göstermek (örneğin Brady’nin EMR Becerileri Videosuna bakın)
• saha ziyareti yapılamayan durumlarda:
  • ders konusunu geçerli koşullar içinde düşünebilmelerini sağlamak üzere öğrencilere sahanın doğru ve kapsamlı bir görsel resmini sağlamak için;örneğin Alberta’daki Bodo yerli arkeolojik alanına bakınız
  • çalışılan sistemin farklı ögeleri arasındaki ilişkiyi göstermek için (üretim süreçleri, ekolojik denge brady’nin EMRe si gibi) ör. kâğıt yapma işlemine bakın.
  • sahadaki farklı sınıflar veya sınıflandırmaları tanımlamak ve birbirinden ayırabilmek için (orman ekolojisinde olduğu gibi);
  • laboratuvar ve kitle üretim teknikleri arasındaki süreç ve ölçek farklılıklarını gözlemleyebilmek için;
  • ileri düzey matematiksel teknikleri bilmelerine gerek kalmadan, görelilik kuramı veya kuantum fiziği gibi belli başlı ileri bilimsel veya teknolojik kavramları öğretmek için modellerin, animasyonların veya benzetimlerin kullanılması suretiyle; örnek için bakınız “Einstein’ın Kolaylaştrılımış Görecelik Teorisi
• birincil kaynakları veya durum çalışması materyallerini öğrencilere getirmek için (dersin herhangi bir yerinde geçen ilkeleri gösteren doğal olayların kayıtları gibi);
• dersin başka bir kısmında geliştirilen soyut ilke veya kavramların gerçek dünya problemlerine uygulanma yollarını göstermek için örneğin, yenilikçi yağmur suyu yönetimi British Columbia Üniversitesi Toprak ve Su Yönetimi Yüksek Lisans programı;
• çok sayıda değişkenin tek bir kayıtlı olay içinde sentezlenmesi durumunda (ör. gerçek dünya problemlerinin nasıl çözülebileceğine yönelik önerilerde bulunmak gibi);
• karar verme süreçlerini veya ‘eylem hâlindeki’ ’kararları (örn. acil bir durumda triyaj) aşağıdakilerle göstermek için:
  • karar alma sürecini gerçek bağlamlarda olduğu gibi kaydetme;
  • Ryerson Üniversitesinin İyileştirici İletişim ve Ruh Sağlığı Değerlendirme Programı senaryolarında olduğu gibi ‘aşamalı’ benzetimlerin, gösterim veya rol oynamanın kaydedilmesi
• alet ve ekipman kullanımında doğru prosedürlerin gösterimi için (güvenlik prosedürleri gibi);
• performans teknik ve yöntemlerinin gösterimi için (bir karbüratörün sökülüp tekrar monte edilmesi, çizim teknikleri veya dans gibi);
• bir ders için kritik önem taşıyan ancak yakın gelecekte ortadan yok olabilecek olayların kayıt altına alınması ve arşivlenmesi için (duvar yazıları veya yıkılmakta olan binalar gibi) (or. Vancouver’deki neon ışıklarına ilişkin bir örnek);
• öğrencilerin kendilerinin gerçekleştirdiği uygulamalı etkinliklerin gösterimi için (ör. bakınız evde yapılabilecek 32 harika deney)

Şekil 8.4.2 Bunu evde denemeyin! Momentumun korunumu ile ilgili video

8.4.3 Beceri gelişimi

Beceri gelişimi için genellikle, videonun öğrenci etkinlikleriyle birleştirilmesi gerekir. Videonun durdurulması, geriye sarılması ve tekrar oynatılması beceri gelişimi için önemlidir, öyle ki öğrenci etkinliği çoğunlukla videonun izlenmesinden ayrı cereyan eder. Bu, video kullanımı ile ilgili öğrenciler için dikkatle yapılan etkinlikler aracılığıyla düşünmek anlamına gelebilir.

Araştırmalara göre video doğrudan ders anlatımı için kullanılmayacaksa, öğrencilerin videoda neye dikkat edecekleri konusunda en azından başlangıçta videonun öğrenme amacıyla kullanımında rehberliğe ihtiyacı vardır. Somut olayların soyut ilkelerle ilişkilendirilmesi konusunda birçok farklı teknik bulunmaktadır: videonun üzerine seslendirme yapmak, gözlemlenecek yeri vurgulamak için hareketsiz çerçeve kullanmak veya programın küçük bir bölümünü tekrarlamak gibi… Bates ve Gallagher (1977), üst düzeyde analiz veya değerlendirmenin geliştirilmesi için video kullanımının öğretilebilir bir beceri olduğunu ve en iyi sonucu elde etmek için bu becerinin dersin veya programın içerisine bütünleştirilmesi gerektiğini ifade etmektedir.

Beceri gelişimine yönelik video kullanım örnekleri şöyle sıralanabilir:

• öğrencilerin doğal olarak meydana gelen olay veya sınıflandırmaları bağlam içinde tanımalarına olanak sağlamak (sınıf öğretimi stratejileri, zihinsel hastalık semptomları veya sınıf davranışı gibi);
• öğrencilerin video kaydında tanıtılan veya dersin başka bir yerinde (ders kitabı ya da ders anlatımı gibi) işlenen ilkeleri kullanarak bir durumu analiz etmelerine olanak sağlamak; ör. aile içi şiddeti yönetmek için olası temel materyaller
• sanatsal performansı yorumlamak (tiyatro, şiir okuma, film, resim, heykel veya diğer sanat eserleri gibi);
• müzik performansı, anlatı ve grafikler yoluyla müzik kompozisyonlarının analizi;
• soyut kavramların veya genellemelerin gerçek dünya bağlamında uygulanabilirliğini veya ilgililiğini test etmek; (örneğin; Avrupa Uzay Ajansı’nın iklim değişikliği ile ilgili videosu )
• gerçek dünya olaylarına alternatif açıklamalar aramak.

Videonun beceri pekiştirmek için kullanılabilecek birçok yol vardır. Bununla birlikte video beceri gelişimi için kullanıldığında, beceri gösterilmesinin yanı sıra öğrencilerin yeteneklerini göstermek için kendi videolarını çekmeleri artık daha kolay olsa da muhtemelen başka medya kullanarak öğrenci uygulamaları ve geri bildirimleri için fırsatların sağlanmasına özen gösterilmelidir.

Şekil 8.4.3 Öğretim stratejilerinin gösterilmesi: kinestetik öğrenme

8.4.4 Videonun bir öğretim ortamı olarak güçlü ve zayıf yönleri

Videoyu öğrenme açısından güçlü yapan faktörlerden biri, somut örnekler ve soyut ilkeler arasındaki ilişkiyi gösterebilmesidir. Bunu, genellikle, videoda gösterilen somut olaylarla soyut ilkeleri eşleştirmek için ses dosyalarını kullanarak yapar (örneğin bk. BCÜ kaynaklarından kuantum kimyasında olasılık). Video, özellikle de normal koşullar altında öğrencilerin bizzat deneyimlemeleri zor, tehlikeli, pahalı veya elverişsiz olan olayları veya durumları kayıt altına almak için kullanışlıdır.

Dolayısıyla videonun güçlü yönlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• öğrencilerin somut olayların soyut ilkelerle bağlantısını kurabilmesi veya tam tersi;
• öğrencilerin videoyu durdurup tekrar başlatabilmesi ve böylece videonun etkinliklerle birleştirilebilmesi;
• soyut kavramları öğrenmede güçlük çeken öğrencilere yardımcı olacak alternatif yaklaşım [=yaklaşma] sunabilmesi;
• gerçek dünyaya ilişkin konularla bağlantı kurarak bir derse ilgiyi artırabilmesi;
• ücretsiz olarak erişilebilecek, nitelikli akademik videoların sayısında artış;
• dijital çağda gerekli olan üst düzey entelektüel becerilerin ve bazı pratik becerilerin geliştirilmesinde faydalı olması;
• düşük maliyetli kameraların ve ücretsiz video işleme yazılımlarının birçok videonun ucuza üretilmesine olanak sağlaması.

Videonun, yukarıda sıralanan özelliklere ek olarak sesin birçok özelliğini de bünyesine katabileceği hatırlanmalıdır.

Videonun en zayıf özellikleri ise şöyledir:

• çoğu öğretim elemanı, ders anlatımlarını kayda almak haricinde video kullanımına ilişkin bilgi veya deneyime sahip değildir;
• ortamın kendine özgü özelliklerini kullanarak yüksek nitelikli eğitim videoları oluşturmanın maliyeti hâla çok yüksek olduğundan ücretsiz kullanıma açık, kaliteli eğitim videosu miktarı sınırlıdır. Video bağlantıları bir süre sonra çalışmamaya başlamakta, dışarıdan sağlanan videonun güvenilirliği de böylece azalmaktadır. Eğitim amaçlı ücretsiz materyallerin erişilebilirliği zaman içinde artmaktadır ancak şu anda bir öğretmenin veya eğitmenin belli ihtiyaçlarına cevap verecek uygun ve ücretsiz videoların bulunması oldukça zaman alıcı olabileceği gibi aynı zamanda böyle bir materyalin var olmaması veya güvenilir olmaması da söz konusu olabilir;
• genellikle profesyonel video prodüksiyon gerektirdiğinden, videonun kendine özgü özelliklerinden yararlanarak orijinal materyal üretmek oldukça zaman alıcı ve nispeten pahalı bir süreçtir;
• eğitsel videolardan azami fayda sağlayabilmek için öğrencilerin videonun haricinde özel olarak tasarlanmış etkinlikler yürütmesi gerekir;
• öğrenciler kendilerinden analiz veya yorum yapmalarını gerektiren videoları genellikle reddeder ve öncelikle kavramaya odaklanan doğrudan öğretimi tercih ederler. Bu tip öğrencilerin videoyu farklı şekilde kullanmaları konusunda eğitilmeleri gerekir ki böyle becerilerin geliştirilmesi zaman gerektirir.

Bu nedenlerden dolayı, video eğitimde çok yaygın kullanılmamaktadır. Kullanıldığında ise tasarımın içinde bütünleşik bir biçimde dâhil edilmektense sıklıkla ‘sonradan’ veya ‘ekstra’ olarak kullanılmakta ya da videonun benzersiz özelliklerinden yararlanmak yerine sınıftaki bir dersi çoğaltmak için kullanılmaktadır.

8.4.5 Değerlendirme

Eğer videoyu Bölüm 8.4.3’de sıralanan becerilerin geliştirilmesinde kullanacaksak, bu becerileri değerlendirmemiz ve notlandırmada dikkate almamız gerekmektedir. Örneğin, öğrencilerden verilen bir videoyu analiz etmelerini veya yorumlamalarını ve hatta kendi ürettikleri ya da buldukları videoları kullanarak kendi medya projelerini geliştirmelerini isteyebiliriz.

Kaynakça

Bates, A. (1984) Broadcasting in Education: An Evaluation London: Constables

Bates, A. (2005) Technology, e-Learning and Distance Education London/New York: Routledge

Bates, A. and Gallagher, M. (1977) Improving the Effectiveness of Open University Television Case-Studies and Documentaries Milton Keynes: The Open University, I.E.T. Papers on Broadcasting, No. 77 (out of print – copies available from tony.bates@ubc.ca)

Koumi, J. (2006). Designing video and multimedia for open and flexible learning. London: Routledge

Mayer, R. E. (2009). Multimedia learning (2nd ed). New York: Cambridge University Press

British Columbia Üniversitesi ayrıca dijital multimedya araştırmalarının iki açıklamalı bibliyografisini sunar. Biri UBC’de bir diğeri Central Florida Üniversitesi tarafından derlenmiştir. British Columbia Üniversitesi ayrıca dijital multimedya araştırmalarının iki açıklamalı bibliyografisini sunar. Biri UBC’de bir diğeri Central Florida Üniversitesi tarafından derlenmiştir.