8.6 Sosyal medya

Şekil 8.6.1 2010’daki sosyal medya yelpazesi
Görsel: © Abhijit Kadle, Upside Learning, 2010

Her ne kadar sosyal medya temel olarak İnternet tabanlı ve dolayısıyla bir bilgi işlem alt kategorisi olsa da sosyal medyayı ayrı bir araç olarak ele almayı haklı çıkarmak için eğitsel sosyal medya kullanımı ile bilgisayar tabanlı öğrenme veya çevrim içi işbirlikçi öğrenme arasında önemli farklılıklar vardır; hepsi bilişimin diğer türlerine bağlı ve iç içe geçmiş olsa da. Buradaki temel farklılık, sosyal medyanın öğrencilere sunduğu `öğrenme üzerinde kontrol sahibi olma’ özelliğidir.

8.6.1 Sosyal medya nedir?

2005 yılı civarında, bir dizi yeni web aracı önce genel günlük kullanım içinde sonrasında da eğitim amaçlı kullanım içinde yerini aldı. Eskinin ‘merkezden çevreye’ bir yaklaşım izleyen kurumsal web sayfalarından çok farklı bir kültürü yansıtan bu araçlara, genel olarak sosyal medya adı verildi. Bu web araçlarının bazılarını ve kullanım özelliklerini aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

Bazı araçlar ve kullanımları aşağıda verilmiştir (daha birçok olası örnek vardır: Bir eğitim uygulaması için her bir örneğe tıklayın):

Şekil 8.6.2 Sosyal medya örnekleri (Bates, 2011, s.25 den uyarlanmışır.)

Sosyal medyanın temel özelliği, kullanıcıların açık ve kullanıcı dostu bir ortamda bilgiye erişmesine, bilgiyi yapılandırmasına, dağıtmasına ve paylaşmasına izin vermesidir. Genellikle tek maliyet, kullanıcının zamanıdır. Genellikle bir eyalet veya hükûmet (iftira veya pornografi gibi) tarafından uygulanan dışında içerik üzerinde çok sınırlı kontrol vardır. Bu araçların özelliklerinden biri, son kullanıcının (katılımcı veya müşteri) verilere kendi kendine erişmesi ve verileri yönetmesi (örneğin, çevrim içi bankacılık) ve kişisel ağlar oluşturması (örneğin Facebook aracılığıyla) için güç sağlamasıdır. Bu nedenlerden ötürü, bazıları sosyal medyaya web’in “demokratikleşmesi” adını vermiş, aynı zamanda sosyal medyanın artık reklamı yoluyla yoğun bir şekilde ticarileştiğini iddia edebilir.

Sosyal medya araçları genellikle son derece basit yazılımlar üzerinde çalışırlar ve nispeten birkaç satır koddan ibarettirler. Sonuç olarak yeni araçlar ve uygulamalar sürekli ortaya çıkmaktadır ve kullanımları ya ücretsiz ya da çok düşük maliyetlidir. Sosyal medyanın eğitimde kullanımına ilişkin daha geniş bir inceleme için bkz. Lee & McCoughlin (2011).

8.6.2 Sosyal medyanın kendine özgü pedagojik özellikleri

Önceki kısımlarda bahsettiğimiz ‘kolaylık’ veya ‘sağlarlık’ kavramına, sosyal medya tartışmalarında sıkça rastlarız. McLoughlin ve Lee (2011), yerine Web 2.0 terimini kullandıkları sosyal medyanın sağladığı kolaylıkları aşağıdaki şekilde sıralar:

• bağlantı ve sosyal ilişki;
• iş birliğine dayalı bilgi keşfi ve paylaşımı;
• içerik oluşturma;
• bilgi ve enformasyon toplama ve içerik değişikliği.

Bu genel özelliklere ek olarak sosyal medyanın kendine özgü pedagojik özelliklerinden de bahsetmek gerekir.

8.6.3 Sunum özellikleri

Sosyal medya:

• kendiliğinden bir araya gelen öğrenen grupları arasında çoklu ortama dayalı iletişim olanağı sağlar;
• uygun bir internet bağlantısı olduğu sürece zengin, çoklu ortam tabanlı içeriğe zaman ve mekân sınırlaması olmadan erişim sağlar;
• öğrenenlerin kendilerinin çoklu ortam materyalleri üretmelerine olanak sağlar;
• ‘kapalı’ dersler ve kurumsal sınırların dışında da öğrenmeye fırsat verir.

8.6.4 Beceri gelişimi

Bir eğitim çerçevesi içinde iyi tasarlanmış sosyal medya kullanımı, aşağıdaki becerilerin gelişimine katkı sağlar (örnekleri görmek için her birine tıklayın):

• dijital okuryazarlık: bu web sitesi British Columbia Üniversitesi Kütüphanesi tarafından öğrencilerin dijital kimliklerini yönetebilmeleri için tasarlanmıştır;
• bağımsız ve öz-yönelimli öğrenme: bu, UBC matematik lisansüstü öğrencileri tarafından lisans öğrencilerine sınavlarında yardım sağlamak için oluşturulmuş bir Wiki sayfasıdır;
• iş birliği / işbirlikli öğrenme/takım çalışması; bu UBC’de üçüncü sınıf lisans dersi ile Latin Amerika edebiyatı üzerine Wikipedia girişleri oluşturmak için bir sınıf projesiydi;
• uluslararasılaşma/küresel vatandaş yetiştirme;
• sosyal ağ kurma ve diğer kişiler arası beceriler;
• bilgi yönetimi ; UBC’deki öğrenciler, ortaya çıkan teknolojileri araştırmak ve teknoloji etrafında olası bir eğitim işletmesi kurmak için sosyal medyayı kullanıyor
• belli bağlamlar içinde karar verme (örneğin acil durum yönetimi, kanun yaptırımı gibi).

8.6.5 Sosyal medyanın güçlü ve zayıf yönleri

Sosyal medyanın bazı avantajlarını şöyle sıralayabiliriz:

• dijital çağın gerektirdiği anahtar becerilerin bazılarının geliştirilmesinde son derece faydalı olabilir;
• öğretmenlerin durum çalışması veya projeye dayalı çevrim içi grup çalışmaları oluşturmasına ve öğrencilerin mobil cihazları üzerinden sosyal medyayı kullanarak sahadan veri toplayabilmesine olanak sağlar;
• öğrenciler, bireysel veya grup olarak medya açısından zengin ödevler oluşturup gönderebilirler;
• öğrenciler değerlendirilen ödevleri kendi kişisel öğrenme ortamlarına veya e-portfolyolarına yükleyip daha sonra lisansüstü çalışma veya iş başvurularında kullanabilirler;
• Tema 5 Bölüm.3.2’de bahsi geçen bağlantıcı KAÇD’lerde gördüğümüz gibi öğrenciler kendi öğrenme süreçleri üzerinde daha fazla kontrol sahibi olurlar;
• blog ve wiki kullanımıyla dersler ve öğrenme dış dünyaya açılır, öğrenmeye daha zengin ve geniş bir perspektiften bakma olanağı sağlanır.

Bununla birlikte çoğu öğrenci en azından başlangıçta bağımsız bir öğrenen değildir (Candy, 1991). Bir öğrenme göreviyle karşı karşıya kalan birçok öğrenci, bağımsız olarak çalışacak özgüvene veya beceriye en başta sahip olmaz (Moore & Thompson, 1990). Bunun için yapılandırılmış bir desteğe, kendileri için seçilmiş bir içeriğe ve onaylanmaya ihtiyaç duyarlar. Öğrencilere kendi öğrenme süreçleri üzerinde daha fazla kontrol olanağı veren yeni araçların gelişimi, onların yapılandırılmış bir eğitim deneyimine duydukları ihtiyacı değiştirmeyecektir. Elbette ki öğrencilere bağımsız öğrenme becerileri öğretilebilir (Moore, 1973; Marshall & Rowland, 1993). Sosyal medya nasıl daha etkin öğrenileceğini öğrenmemizi sağlayabilir ancak çoğu zaman en azından başlangıçta yapılandırılmış ortamlarda…

Sosyal medyanın kullanımı, nitelik sorusunu da kaçınılmaz olarak beraberinde getirmektedir. İnternette serbestçe dolaşmalarını teşvik ettiğimiz öğrenciler, doğru ve güvenilir bilgiyi yanlış, taraflı veya doğruluğu ispatlanmamış bilgiden nasıl ayırabilir? Herkesin her konu hakkında fikri olduğu bir ortamda, uzmanlığın ve uzmanın bilgisinin değeri nedir? Andrew Keen’in (2007) de söylediği gibi ‘uzmanların tiranlığını aptalların tiranlığıyla değiştiriyoruz’. Bütün bilgiler eşit değildir, bütün fikirler de.

Bunlar dijital dünyanın getirdiği zorluklar… Bununla birlikte sosyal medya, sorunun olduğu kadar çözümün de bir parçası olabilir. Öğretmenler sosyal medyayı bilinçli bir şekilde kullanarak bilgi yönetimini, doğru ve güvenilir sosyal medya kullanımını teşvik edebilirler; ancak bu bilgi ve becerilerin sosyal medya kullanılarak geliştirilmesi için öğretmen desteğinin olduğu bir öğrenme ortamına ihtiyaç vardır. Çoğu öğrenci, öğrenme süreçlerinde bir rehber ve yapılandırılmış bir sistem ararlar. Bu rehberliği ve ortamı temin etmek ise öğretmenlerin görevidir. Bu nedenle, öğretmenin terör estirdiği ve öğrencilerin kılını kıpırdatamadığı öğrenme ortamlarıyla Sineklerin Tanrısı romanında (Golding, 1954) olduğu gibi ıssız bir adada serbestçe dolaşan öğrencilerin anarşiye yol açtığı öğrenme ortamları arasında bir orta yol bulmamız gerekiyor. Sosyal medya böyle bir ortama izin verir ancak sadece öğretmenler olarak seçimlerimize ve teknolojiyi kullanmamıza rehberlik edecek açık bir pedagojiye veya eğitim felsefesine sahipsek..

Sosyal medya ile ilgili daha fazla bilgi için bkz Bölüm 9.8.

Kaynakça

Bates, T. (2011) ‘Understanding Web 2.0 and Its Implications for e-Learning’ in Lee, M. and McCoughlin, C. (eds.) Web 2.0-Based E-Learning Hershey NY: Information Science Reference

Candy, P. (1991) Self-direction for lifelong learning San Francisco: Jossey-Bass

Golding, W. (1954) The Lord of the Flies London: Faber and Faber

Keen, A. (2007) The Cult of the Amateur: How Today’s Internet is Killing our Culture New York/London: Doubleday

Lee, M. and McCoughlin, C. (eds.) Web 2.0-Based E-Learning Hershey NY: Information Science Reference

Marshall, L. and Rowland, F. (1993) A Guide to learning independently Buckingham UK: Open University Press

McCoughlin, C. and Lee, M. (2011) ‘Pedagogy 2.0: Critical Challenges and Responses to Web 2.0 and Social Software in Tertiary Teaching’, in Lee, M. and McCoughlin, C. (eds.) Web 2.0-Based E-Learning Hershey NY: Information Science Reference

Moore,M. (1973) Toward a Theory of Independent Learning and Teaching, Journal of Higher Education, Volume 44, No. 9

Moore, M. and Thompson, M. (1990) The Effects of Distance Education: A Summary of the Literature University Park, PA: American Center for Distance Education, Pennsylvania State University