12.7 Beşinci Adım: Teknolojiyi öğrenin

Şekil 12.7.1 Blackboard Learn’den bir ‘yardım’ sayfası

Standart öğrenme teknolojilerinin nasıl kullanılacağını öğrenmek için zaman ayırmak uzun vadede zaman kazanmanıza ve hayal edebildiğiniz eğitim hedeflerinin çok daha fazlasını gerçekleştirmenize olanak sağlayacaktır.

12.7.1 Öğrenme teknolojilerinde üstel büyüme

Artık eğitsel kullanım için birçok yaygın teknoloji bulunmaktadır:

• öğrenme yönetim sistemleri (ör. Blackboard Learn, Moodle, D2L, Instructure/Canvas);
• eş zamanlı teknolojiler (ör. Blackboard Collaborate, Adobe Connect, Big Blue Button, ZOOM, GoToMeeting, Microsoft Team);
• ders kayıt teknolojileri (ör. GarageBand or Audacity for podcasts ve Echo360 ses dosyaları ve videolar gibi);
• tabletler ve mobil cihazlar (iPad gibi), mobil telefonlar ve mobil uygulamalar;
• KAÇD’ler ve türevleri (KÖÇD, KüAÇD vb.);
• bloglama yazılımı da dâhil olmak üzere diğer sosyal medya WordPress , wikiler gibi M ediaWiki , Google Hangouts , Google Dokümanlar ve Twitter gibi;
• e-portföyler gibi öğrenenlerin ürettiği araçlar (Örneğin, Mahara )
• arama motorları ve çeviri araçları, ör., Google arama ve Google Çeviri.

Bu araçların bazılarını ve tümünü mutlaka kullanmak zorunda değilsiniz; ama kullanmaya karar verirseniz, yalnızca bu teknolojilerin nasıl kullanıldığını değil pedagojik olarak güçlü ve zayıf yönlerini de iyi bilmeniz gerekir (bk. Tema 7, Tema 8 ve Tema 9). Yukarıda listelediğim teknolojiler zaman içinde değişecek olsa da bu kısımda tartışacağımız genel ilkeler ortaya çıkacak diğer yeni teknolojiler için de geçerli olacaktır.

12.7.2 Mevcut kurumsal teknolojilerin kullanılması

Eğer kurumunuzun yerleşik bir öğrenme yönetim sistemi varsa Blackboard, Moodle, Instructure veya D2L, onu kullanın. Var olan kurumsal sistemin en iyi araç olup olmadığı yönündeki tartışmalara girmeyin. Açıkça söylemek gerekirse, i̇şlevsel açıdan baktığımızda öğrenme yönetim sistemleri arasında çok az önemli fark görüyoruz. Bir sistemin arayüzünü diğerine tercih edebilirsiniz, ancak kurumunuzun desteklemediği bir sistemi kullanmaya çalışmak için göstereceğiniz çaba sizi çok daha fazla yoracaktır. Öğrenme yönetim sistemleri dört dörtlük araçlar değildir; ancak son 20 sene içinde evrildiler ve hem öğrenciler hemde öğretmenler tarafından kullanımları oldukça kolaylaştı. Öğrenme yönetim sistemleri, çevrim içi öğretim sürecimizi düzenlemek için faydalı bir çerçeve ortaya koyar. Sistem uygun şekilde desteklenirse, ihtiyacınız olan yardımı kolaylıkla alabilirsiniz. Bir öğrenme yönetim sistemi, farklı biçimlerde öğretim yapmanıza olanak sağlayacak esnekliğe sahiptir. Öğrenme yönetim sistemini etkin bir şekilde kullanabilmek için eğitim almaya özen gösterin ve zaman ayırın. Eğitim için ayıracağınız birkaç saat, işinizi istediğiniz gibi yapmanız için çok daha uzun saatler harcamanızı önleyecektir.

ÖYS’ ye etkin bir şekilde kullanabilmek için eğitim almaya özen gösterin ve zaman ayırın. Eğitim için ayıracağınız birkaç saat, işinizi istediğiniz gibi yapmanız için çok daha uzun saatler harcamanızı önleyecektir. Burada cevaplamamız gereken çok daha önemli bir soru var, gerçekten bir öğrenme yönetim sistemi kullanmaya ihtiyacınız var mı? Ama bu soru, ancak kurumunuz WordPress veya Google Docs gibi alternatif sistemleri destekliyorsa değerlendirilebilir. Aksi hâlde sadece teknolojik konularda uğraşmak için çok fazla zaman harcamanız gerekecektir.

Aynı durum Blackboard Collaborate, Adobe Connect,Big Blue Button veya ZOOM gibi senkronize web teknolojileri için de geçerlidir. Tercihlerim var ama hepsi aynı şeyi çok veya daha az yapar. Teknolojideki farklılıklar, bu araçları nasıl kullandığınıza ilişkin farklılıklarla karşılaştırıldığında çok küçük kalıyor. Bunların temelinde pedagojik veya eğitsel kararlar yatıyor. Mükemmel teknolojiyi bulmak yerine bu kararlara odaklanırsanız daha iyi olacaktır.

Aslına bakılırsa, farklı zamanlı (asenkron) çevrim içi araçlar yerine niçin eş zamanlı (senkron) araçları kullanmamız gerektiği konusunda çok dikkatli düşünmemiz gerekir. Eş zamanlı araçlar, bir grup öğrencinin aynı anda çalışma yapmasını sağlamanızda oldukça faydalıdır; ancak oldukça öğretmen merkezlidir ve öğrencilerin belirli bir zamanda hazır olmasını gerektirir. Ancak, bir projede küçük ekiplerde çalışan öğrencileri Ortak Çalışma veya küçük alt gruplar oluşturmaya, rollere karar vermeye, bir konuyu tartışmaya, bir proje ödevini sonlandırmava veya bir grup görünümü oluşturmaya olanak tanıyan ZOOM gibi başka bir senkronize araç kullanmaya teşvik edebilirsiniz. Diğer taraftan, öğrenme yönetim sistemi gibi farklı zamanlı araçlar öğrencilere daha fazla esneklik sağlayacak ve daha bağımsız çalışmalarına izin verecektir; ki bu, öğrencilerin geliştirmesi gereken önemli becerilerden biridir. Ve tabii ki eş zamanlı ve eş zamansız araçlar birlikte kullanılabilir, ama her biri için en iyi çalışma gerektirir.

12.7.3 Yanıltıcı kolaylıkta olan teknolojiler

Bu teknolojilerin çoğunu kullanmak oldukça kolaydır; ancak başlangıçta ve oldukça da yanıltıcı olarak… Bu teknolojiler, bilgisayar bilimleri eğitimi olmayan herkesin rahatça kullanacağı şekilde tasarlanmıştır. Ancak, zaman geçtikçe farklı işlevleri devreye girer ve giderek zorlaşırlar. Bu işlevlerin tümünü kullanmanız gerekmese de, bu işlemlerin varlıklarından haberdar olmanız ve neyi yapıp neyi yapamayacaklarını bilmeniz iyi olacaktır. Eğer bu özelliklerden birini kullanmak istiyorsanız, çabuk ve etkin olarak kullanmak için eğitim almanız önerilir.

12.7.4 Mümkün olduğu kadar teknolojiyi takip edin

Her gün yeni bir teknoloji ortaya çıkıyor. Örneğin her yeni eş zamanlı toplantı sistemini kontrol etmeye çalışmak yerine mevcut araçlardan işlevsel olarak farklı görünen yeni araçlara odaklanmak en iyisidir. Bir öğretmenin veya öğretim elemanının ortaya çıkan bütün teknolojileri ve bu teknolojilerin eğitsel kullanımlarını takip etmeleri oldukça güç. Bu, aslında, i̇yi yönetilen bir öğretim teknolojileri destek biriminin işidir. Bir öğretmen veya öğretim elemanı olarak yeni teknolojilerle ilgili yapılan toplantılara yılda bir kere katılmanız ve ilginizi çeken teknolojik aracın kullanımı için i̇lave eğitim almanız yeterli olacaktır.

Bu tür eğitimlerin, öğretim teknolojisi desteği sağlayan birimler veya merkezler tarafından verilmesi gerekir. Eğer kurumumuzda böyle bir birim yoksa ya da böyle bir eğitim verilmiyorsa, öğretim sürecinde teknoloji kullanıp kullanmamayı dikkatlice düşünmenizi öneririm. Teknoloji kullanımında deneyimli öğretmenler veya öğretim elemanları bile bu tür bir desteğe ihtiyaç duyarlar.

Ayrıca, mevcut araçlara her gün yeni işlevler ekleniyor. Örneğin Moodle kullanıyorsanız, öğrencilerinizin kendi elektronik portfolyolarının veya çalışmalarının elektronik kayıtlarını tutabilmeleri için farklı eklentiler (Mahara) olduğunu bilmeniz gerekir. ÖYS’lere yönelik öğrenme analitiği yazılımı, öğrencilerin ÖYS’yi kullanma şeklini ve bunun performanslarıyla nasıl ilgili olduğunu analiz etmenizi sağlar. Bu, yeni nesil bir eklenti dalgasıdır.

Dolayısıyla kurumumuzda kullanılan öğrenme yönetim sisteminin farklı özelliklerini ve bu özellikleri en iyi şekilde nasıl kullanacağınızı öğrenmek için bir eğitime katılmanız sistemi bir süredir kullanıyor olsanız bile son derece faydalı olacaktır. Çevrim içi videolar gibi farklı teknolojilerin ÖYS ile nasıl bütünleştirilebileceğini bilmek önemlidir; böylece teknoloji öğrencilere kusursuz görünür.

Son olarak yalnızca en sevdiğiniz teknolojiyi kullanıp diğerlerini göz ardı etmeyin Özellikle geçmişte size ve öğrencilerinize iyi hizmet eden ve son teknolojinin öncekilerden öğretim amaçlı olarak çok da iyi olmadığı durumda, ustalaşmak için çok fazla zaman ve çaba harcandığı bir teknolojinin kullanımını korumaya çalışmak doğal bir eğilimdir. Bununla birlikte oyun değiştiriciler zaman zaman ortaya çıkar ve daha önce dikkate alınmayan eğitsel faydalara sahip olabilirler. Bir aracın öğretmen olarak ihtiyacınız olan her şeyi yapması pek olası değildir; iyi seçilmiş araçlar kombinasyonunun daha etkili olması daha muhtemeldir. Açık görüşlü ve gerekirse bir değişiklik yapmaya hazırlıklı olun.

12.7.5 Teknoloji eğitiminizi nasıl öğretmek istediğinizle bağdaştırın

Teknoloji kullanımının iki farklı, ancak kuvvetle bağlantılı bileşeni vardır:

• teknoloji nasıl çalışır; ve
• ne için kullanılmalıdır.

12.7.5.1 Öğretim çıktıların odaklanın

Bunlar size yardımcı olmak için geliştirilmiş araçlardır; dolayısıyla bu araçlarla neyi başarmayı çalıştığınız konusunda açık ve net olmanız gerekir. Bu öğretimsel ya da pedagojik bir konudur. Yani öğrencilerinizi daha aktif kılacak yöntemler bulmak istiyorsanız veya ikinci dereceden denklemleri çözmek gibi bazı becerileri geliştirmede pratik yapmalarını bekliyorsanız, bunları yapabilmek için geliştirilmiş farklı teknolojilerin güçlü ve zayıf yönlerinin neler olduğunu öğrenin (bu konuyla ilgili detaylı bilgi için bkz. Bölüm 7 ve Bölüm 8).

Bu, bir anlamda tekrarlanan bir süreçtir. Yeni bir araç veya yeni bir özellik tanımlandığında ya da gösterildiğinde, bu aracın veya özelliğin sizin öğretim hedeflerinize ne kadar uygun olduğunu ya da bu hedefleri gerçekleştirmenizi ne kadar kolaylaştıracağını düşünün. Ancak, bir aracı daha önce yapmayı hiç düşünmediğiniz bir etkinliği yaptırabilecek olması avantajını kullanmak için öğretim yöntemlerinizi ya da hedeflerinizi değiştirmeye de açık olun. Örneğin, öğrenme yönetim sistemindeki bir elektronik portfolyo eklentisi ölçme değerlendirme yönteminizi değiştirmenize yol açabilir; böylece öğrencilerinizi değerlendirmeniz daha otantik ve kanıta dayalı olacaktır. (Bu, ‘çevrim içi öğrenme için uygun hedeflerin belirlenmesi’ adlı bir sonraki adımda daha ayrıntılı olarak ele alınacaktır.)

12.7.5.2 Sınıf öğretiminizi tekrarlamaktan kaçının

Video ve ses araçları, derslerin öğrenciler tarafından kayıt altına alınmasına, saklanmasına ve cihazlarına indirilmesine izin vermektedir. Peki, o zaman niçin öğrenme yönetim sistemi gibi diğer çevrim içi teknolojileri kullanmayı öğrenmeliyiz? Bölüm 3.3’de, ders anlatımlarını sınırlılıklarıyla ilgili kanıta dayalı araştırmaları görmüştük. Kısaca, öğrenciler düz anlatım yönteminin kullanıldığı derslerin video kayıtlarını seyrederek çok da iyi öğrenmiyorlardı. Ders anlatımını çevrim içi öğrenme ortamını uygun şekilde adapte etmezseniz, zamanınızı ve gayretinizi sizden açıklama isteyen öğrenci mesajlarını cevaplamaya harcayacak veya öğrencilerinizin büyük kısmının derste başarısız olduğunu göreceksiniz.

Öğretmen olarak arada sırada öğrencileriniz için video kayıtları hazırlamanızın işe yaramadığını veya değerli olmadığını söylemiyorum. Bununla birlikte bu videoları sürelerini maksimum 10-15 dakikayla sınırlı tutmanız ve bu videoların derse kendine özgü bir şey katmasını sağlamanız faydalı olacaktır; araştırmanızla ilgili bir bilgilendirme, bir misafir öğretim üyesi ile görüşme veya derste geçen bir konuya ilişkin bir haberi değerlendirdiğiniz küçük bir not gibi… Bunu yalnızca bir ses dosyası olarak bile yapabilirsiniz. Böylece öğrenciler kelimelere odaklanabilir ve bu kelimeleri diğer öğrenme materyalleri ile (diyagramlar, grafikler veya bir web sayfasındaki animasyonlar gibi) çok daha rahat ilişkilendirebilirler.

Mutlaka ders kaydı kullanmanız gerekiyorsa, sınıftaki ders anlatımınızı 10-15 dakikalık bölümleri ayıracak şekilde yapılandırmayı düşünebilirsiniz. Örneğin ders anlatımı esnasında uygun bir yerde duraksayarak sınıftaki öğrencilerinize soru sorabilirsiniz; böylece, video için net bir video işleme noktası elde etmiş olacaksınız. Kaydedilen her videodan sonra takip ve alıştırma amaçlı bir çevrim içi etkinlik verebilirsiniz. Örneğin çevrim içi forumda tartışma, öğrencilerin interneti kullanarak yapacağı bir araştırma veya konuyla ilgili ek okuma gibi…

Öğrencilere i̇çeriğin aktarımının, genellikle, bir öğrenme yönetim sistemi aracılığıyla daha iyi yapıldığını söylemem gerekir (bk. 7. adım). Nitekim, öğrenme yönetim sistemleri üzerindeki içerik kalıcıdır, düzenlidir, yapılandırılmıştır, her zaman ulaşılabilir ve öğrencinin ihtiyaç duyduğu sıklıkta tekrar edilebilir. Öğrencilerinizin içeriği kendilerinin bulmalarını, düzenlemelerini veya çözümlemelerini isteyebilirsiniz. Bu durumda, WordPress gibi bir blog yazılımı, elektronik portfolyo veya wiki gibi öğrenme yönetim sisteminden başka araçlar bulmanız gerekir. Ancak ne olursa olsun, bir aracı her durumda kullanmaya çalışmak yerine, teknolojiye ilişkin kararınızı pedagojik temellere dayanarak vermeye çalışmalısınız.

12.7.6 Teknolojiyi öğrenmenin yararları

Öğrenme yönetim sistemleri gibi çevrim içi öğrenme teknolojileri de, çevrim içi öğrenme ortamlarına uyum sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Bunun anlamı, öncelikli olarak sınıfta yüz yüze öğretme deneyimine sahip olan öğretmenlerin ve öğretim elemanlarının birtakım düzenlemeler yapmak için eğitim alması gerektiğidir.

Tüm araçlarda olduğu gibi teknolojiyi de ne kadar iyi bilirseniz o kadar iyi kullanırsınız. Dolayısıyla teknolojiyle ilgili formal bir eğitimin gerekli olduğunu, ancak böyle bir eğitimin çok eziyetli bir süreç olmak zorunda olmadığını söyleyebiliriz. Bir öğrenme yönetim sistemi, video kayıt sistemi, elektronik portfolyo veya web seminer aracı gibi bir aracın kullanımına ilişkin iyi düzenlenmiş iki saatlik bir eğitim ve sonrasında yılda bir saatlik bir tazeleme eğitimi yeterli olacaktır.

İşin zor kısmı, bu araçların eğitsel olarak en iyi şekilde nasıl kullanılacağını anlamaktır. Bunu yapabilmek için de öğrencilerin en iyi nasıl öğrendikleri (Bölüm 2 ve Bölüm 6), öğrencilerinizin öğrenme deneyimine eşdeğer hangi öğretim yöntemlerini kullanabileceğiniz (Bölüm 3 ve Bölüm 4) ve öğrenme teknolojilerini kullanarak böyle bir öğretim ortamını nasıl tasarlayabileceğiniz (Bölüm 7, Bölüm 8 ve Bölüm 9) konularında net bir fikrinizin olması gerekir. Yeni bir araç hakkında eğitim aldığınızda, bu bölümde öğrendiklerinizi ileride bu aracı en iyi nasıl kullanabileceğinize göre uygulamaya çalışın.