2.2 Epistemoloji ve öğrenme kuramları

Şekil 2.2.1 Görsel: © Freethought Kampala, 2017, Libguides aracılığıyla, Pittsburgh Üniversitesi

2.2.1 Epistemoloji nedir?

Akşam yemeği senaryosunda, Stephen ve Caroline’ın bilginin doğasına ilişkin oldukça farklı inançlara sahip olduklarını gördük. Buradaki önemli nokta kimin haklı olduğu değil gerçeğin doğası, gerçeği neyin oluşturduğu, o gerçeğin en iyi nasıl doğrulanacağı ve öğretim açısından bakıldığında kişilerin bu bilgiyi edinmesine nasıl yardım edileceği konularında farklı inançlarımız olmasıdır. Bu inancın temeli, konu alanına bağlı olarak veya hatta sosyal bilimler gibi bazı alanlardaki ortak bilgi yığını içinde bile değişiklik gösterecektir.

Böylece öğretim yöntemlerine ilişkin tercihlerimizin ve hatta teknoloji kullanımımızın, tamamen bilginin doğasına, konu alanımızın gerektirdiklerine ve öğrencilerin nasıl öğrendiklerine ilişkin inanç ve varsayımlarımıza dayandığı açıkça görülecektir. Yükseköğretim düzeyinde yaptığımız öğretim, öncelikle inançlarımız doğrultusunda veya belki daha da önemlisi akademik disiplin içindeki ilgili konu alanında geçerli bilgiyi neyin oluşturduğuna dair ortak yargıya göre şekillenecektir.

Bilginin doğası şu soruya odaklanır: Ne bildiğimizi nasıl bileceğiz? Bir şeyin ‘doğru’ olduğuna inanmamızı sağlayan nedir? Bu türdeki sorular, doğaları itibariyle epistemolojik sorulardır. Hofer ve Pintrich (1997)’ye göre:

Epistemoloji, bilginin doğası ve gerekçesiyle ilgilenen bir felsefe dalıdır..

1860 yılında Oxford’daki Britanya Cemiyeti’nde Thomas Huxley ve Oxford piskoposu Samuel Wilberforce arasında geçen türlerin kökeni hakkındaki ünlü tartışma, bilginin temelleri konusunda inançlar arasında var olan çarpışmanın klasik bir örneğidir. Tartışmada Wilberforce insanoğlunun Tanrı tarafından yaratıldığını, Huxley ise insanın doğal seçilim sonucu evrimleştiğini savunmuştur. Piskopos Wilberforce kendisinin haklı olduğuna inanmıştır; çünkü ona göre ‘gerçek’ bilgi inançlarımız ve kutsal kitabın yorumlanması sonucunda ortaya çıkar. Profesör Huxley de kendisinin haklı olduğuna inanmıştır; çünkü ona göre ‘gerçek’ bilgi rasyonel şüphecilik ve deneysel bilim sayesinde türetilir.

Yükseköğretimin önemli bir parçası, öğrencilerin belirli bir disiplinin akademik temelini oluşturan ölçüt ve değerlere ilişkin anlayışlarını geliştirmeyi amaçlar. Bu ölçütler, ilgili konu alanında neyin `gerçek’ bilgiyi oluşturduğunu da içerir. Belirli bir konu alanında çalışan uzmanlar için bu varsayımlar öyle güçlüdür ve öyle yerleşmiştir ki sorgulanmadığı sürece uzmanlar bu varsayımlardan şüphe bile duymazlar. Ancak öğrenciler gibi alanın yenileri için öğretim yöntemi ve içerik seçimini yönlendiren değer sistemlerini tamamen anlamak çok zaman alır.

İşte bu nedenledir ki bizim epistemolojik duruşumuzun nasıl öğrettiğimize ilişkin doğrudan uygulamaya dönük sonuçları vardır.

2.2.2 Epistemoloji ve öğrenme kuramları

İlk ve ortaöğretim düzeyinde görev yapan çoğu öğretmen temel öğrenme kuramlarına aşinadır ancak yükseköğretim düzeyinde çalışan eğitmenler sahip oldukları konu alanı uzmanlığı, araştırma becerileri veya mesleki beceriler temelinde istihdam edildiklerinden, kısaca da olsa temel öğrenme kuramlarının tanıtılması ve tartışılması önemlidir. Bu öğrenme kuramlarına dair formal bir eğitim veya bilgiye sahip olmasalar da uygulamada tüm öğretmenler ve eğitmenler öğretime bu temel kuramsal yaklaşımlardan biri çerçevesinde bakmaktadırlar. Ayrıca, yeni teknolojiler ve çevrim içi öğrenme, öğretme teknolojiye dayalı olarak öğretim yeni modları ve öğrencilerin resmî olmayan dijital ağlar geliştiğini, Yeni öğrenme teorileri ortaya çıkmaya başlıyor.

Alternatif kuramsal yaklaşımları bilen öğretmen ve eğitmenler, birbirinden çok farklı öğrenme durumları içinde, öğrencilerinin gereksinimlerine en uygun şekilde cevap verecek öğretim deneyimlerinin ne olduğuna karar vermede daha avantajlıdır. Tema 1’de ortaya koyduğumuz dijital çağın öğrenenlerinin sahip olması gereken yeterliliklere cevap vermek söz konusu olduğunda, bu daha da önem kazanmaktadır. Ayrıca belirli bir epistomoloji veya tek bir kuramsal yaklaşımın seçilmesi veya tercih edilmesinin, teknolojinin öğretimi desteklemek için nasıl kullanıldığı üzerinde ciddi etki yapacağı da açıktır.

Aslına bakılırsa, alanyazında öğrenme kuramları ile ilgili araştırmaların hacmi düşünüldüğünde, burada yazmaya çalıştığımız reçetenin en hafif tabiriyle `üstünkörü’ olduğunun farkındayım. Öğrenme kuramlarına daha ayrıntılı bir giriş yapmayı tercih edenler Schunk (2016) veya Harasim (2017)’i araştırabilirler. Benim kitabımın amacı tüm öğrenme kuramlarının derinlemesine ve kapsamlı bir şekilde incelemesi değil dijital çağın öğrencilerinin sahip olduğu farklı gereksinimlere cevap vermek için farklı yöntemlerin seçimi ve kullanımı için gereken temeli sağlamaktır.

Buradaki önemli nokta, her öğretim veya öğrenme teorisinin belirli bir varsayımla veya “gerçek” bilgiyi oluşturan unsurların özellikle anlaşılmasıyla, yani belirli bir epistemolojik konumun temelini oluşturmasıdır. İlerleyen bölümlerde, en çok bilinen dört öğrenme kuramını ve altlarında yatan epistomolojileri inceleyeceğiz.

Kaynakça

Harasim, L. (2017) Learning Theory and Online Technologies 2nd edition New York/London: Taylor and Francis

Hofer, B. and Pintrich, P. (1997) ‘The development of epistemological theories: beliefs about knowledge and knowing and their relation to learning’ Review of Educational Research Vol. 67, No. 1, pp. 88-140

Schunk, D. (2016) Learning Theories: An Educational Perspective: 7th edition London: Pearson Education