12.8 Altıncı adım: uygun öğrenme hedeflerini belirleyin

Şekil 12.8.1 Uygun öğrenme hedefleri belirleyin
Görsel: © www.geograph.ie

12.8.1 Dijital çağın öğrenme hedeflerini belirleme

Birçok okul sisteminde, öğretim programı ve öğrenme hedefleri ulusal veya yerel öğretim programı komisyonları ve/veya eğitim bakanlıkları tarafından önceden belirlenmiştir. Çoğu meslek alanında akredite olacak nitelikler için istenen yeterlilikleri, öğrenme hedeflerini veya çıktıları sanayiye ait eğitim kurulları ya da ticaret odaları belirler. Üniversitede bile bir öğretim üyesi, öğrenme hedefleri daha önceden dersi veren diğer öğretim üyesi veya bölüm tarafından belirlenmiş olan bir dersi ‘üstüne’ alabilir.

Bununla birlikte öğretmenlerin ve öğretim elemanlarının bir dersin veya programın çıktıları üzerinde bir dereceye kadar kontrolü olduğu durumlar da vardır. Özellikle de yeni bir ders veya program (örneğin profesyonellere yönelik bir lisansüstü program gibi), istenen öğrenme hedeflerinin ve çıktılarının yeniden gözden geçirilmesi için bir fırsat sunar. Bilhassa öğretim programının geliştirilmesi gereken beceriler yerine içerik etrafında şekillendirildiği durumlarda, entelektüel becerilerin geliştirilmesi gibi başka öğrenme hedeflerini eklemek için yeterli manevra alanı bulunabilir. Diğer durumlarda ise odak noktası sempati veya empati olan daha duyuşsal becerilerin ya da manuel/operasyonel becerilerin geliştirilmesi olabilir.

12.8.2 Dijital çağın öğrenme hedefleri

Bölüm 1.2`de, dijital çağda öğrencilerin ihtiyaç duyacağı becerilerden bahsetmiştim:

• modern iletişim becerileri;
• bağımsız öğrenme;
• etik ve sorumluluk;
• ekip çalışması ve esneklik;
• düşünme becerileri:
  • eleştirel düşünme;
  • problem çözme;
  • yaratıcı düşünme;
  • strateji ve planlama;
• dijital beceriler;
• bilgi yönetimi.

Bu becerileri, tanımlanması gereken hedef türlerine örnek olarak verebilirim. Kavrama ve özel içerik alanlarının uygulaması gibi daha geleneksel hedefler de eklenebilir. Bu hedefler veya çıktılar, Bloom’un taksonomisi (1956) veya Kanada Royal Bank (2018) açısından ya da farklı diğer yöntemlerle ifade edilebilir. Bütün bu becerilerin, konu alanına özel gereksinimler çerçevesinde yapılandırılması gerekmektedir. Diğer bir deyişle, bunlar genel beceriler değil bir konu alanına özel becerilerdir. Aynı zamanda, belirli bir konu alanında bu becerileri geliştiren öğrenciler dijital çağ için daha hazırlıklı olacaklardır.

Bir dersteki hedef listeniz – gerçekten de – benimkinden farklı olmalıdır, ancak 1. adımda (nasıl öğretmek istediğinize karar vermek) önerilen analiz türünü yapmak ve daha sonra öğrenmenin ne olduğuna karar vermek çok önemli olacaktır. hedefler aşağıdakilere dayalı olmalıdır:

• size göre öğrencilerinizin ihtiyaçları;
• konu alanının ihtiyaçları;
• dış dünyanın talepleri.

Düşünsel becerilerin geliştirilmesine özel bir vurgu yapmak istiyorum. Tüm öğrenme hedeflerinde olduğu gibi eğitimin de öğrencilerin bu becerileri öğrenme ve uygulama fırsatlarına sahip olacak şekilde tasarlanması ve bu becerilerin formal değerlendirme sürecinin bir parçası olarak değerlendirilmesi gerekir. Belki de daha zor olanı, eleştirel düşünme gibi genel beceri geliştirmeye neler ekleyeceğinizi belirlemektir. Öğrencilerin sahip olacağı eleştirel düşünme becerilerinin düzeyi nedir ve kurs sırasında bu beceride ilerleme kaydetmelerini nasıl sağlayabilirim? Bu bir programının tamamı için belki Daedalus gibi bir öğretim programı haritalama aracını da kullanarak öğrenme kazanımlarının açıkça belirlenmesinin önemini vurgulamaktadır.

Böylece öğrenciler bilgiye erişmeleri ve bilgiyi değerlendirmeleri için daha fazla sorumluluk alacaklar, öğretmenler ve öğretim elemanları da belli bir konu alanı içinde bilgiye ulaşmak, bilgiyi değerlendirmek, çözümlemek ve kullanmak için gerekli ölçütleri ve rehber ilkeleri sağlayacaklardır. Bu, belirli bilgi alanlarında çevrim içi aramalara, çevrim içi verilere, haberlere veya bilgi birikimine, yani internet ve modern medya hakkındaki eleştirel düşüncenin geliştirilmesine, belirli bir konu alanı içindeki potansiyellerine ve sınırlamalarına eleştirel bir yaklaşım gerektirecektir.

12.8.3 Dış dünyayı dersinize getirin

Modern medyanın çok önemli bir özelliği de dış dünyayı dersinize getirip öğrenme deneyiminin bir parçası yapabilecek olmanızdır.

• örneğin: öğrencileri çevrim içi sitelere yönlendirip, konuyla ilgili web sitelerini bulmalarını, incelemelerini ve paylaşmalarını teşvik edebilirsiniz;
• öğrenciler, mobil telefonlarının kameralarını kullanarak derse ilişkin konu veya kavramlar ile ilgili gerçek dünyadan veri toplayabilirler veya örnek getirebilirler (uzmanlarla yapılan görüşmeler gibi);
• hem sizin hem öğrencilerinizin katkıda bulunduğu bir wiki oluşturabilir ve bu wikiyi diğer öğretim elemanlarının ve öğrencilerin erişimine açabilirsiniz;

• eğer lisansüstü bir program, sertifika programı veya KAÇD veriyorsanız, öğrencilerinizin gerçek hayat deneyimlerini derse yansıtmalarını sağlayabilirsiniz. Öğrencilerin konu alanı içindeki bilgiyi değerlendirmeleri ve uygulamaları için çok önemli bir fırsat olacaktır.

İnterneti kullanmadan ulaşılması veya sınıf ortamında gerçekleştirilmesi çok güç olacak başka hedefler de var. Öğretmenlik sanatı, hangi hedeflerin gerekli olduğuna ve özellikle de hangi hedeflerin dersin anahtar hedefleri içinde yer alması gerektiğine karar verebilmektir.

Şekil 12.8.2 Mısır’da Arap Baharı’nda sosyal medyayı kullanmak, 2011

12.8.4 Öğrenme hedefleri ders verme biçimine göre değişir mi?

Çoğu durumda, yüz yüze verdiğiniz bir dersin öğretim hedeflerinin ders çevrim içi olarak yeniden tasarlandığında da aynı kalması uygun (hatta gerekli) olacaktır. Çevrim içi ders ve programları da olan birçok geleneksel üniversite (British Columbia Üniversitesi, Penn State, Nebraska Üniversitesi gibi), özellikle de lisans eğitiminin son senesinde aynı dersleri hem yüz yüze hem de çevrim içi olarak vermektedir. Öğrencilerin not durum belgelerinde, dersin yüz yüze mi yoksa çevrim içi mi alındığına dair bir ibare yoktur; çünkü her iki ders verme biçiminde de kullanılan içerik aynıdır ve tüm öğrenciler aynı yarıyıl sonu sınavına girip aynı şekilde değerlendirilmektedir.

Bununla birlikte yüz yüze verilen derslerin bazı hedeflerinden vazgeçmek ve bunların yerine eşit derecede değerli olan ve çevrim içi olarak daha iyi ulaşılabilecek yeni hedefler koymak olasıdır. Aynı hedeflere çevrim içi derslerde de ulaşmak mümkün olabilse bile, öğretimin çevrim içi ortamda daha farklı tasarlanması gerektiğini hatırlamalıyız. Yani çoğu zaman hedefler aynı kalır, ancak yöntem değişir. Bu konuya, 7 ve 8. adımları konuşurken tekrar değineceğiz. Burada asıl önemli olan nokta şudur: Bazı şeyler kampüs ortamında daha kolaylıkla yapılır, bazı şeyler ise çevrim içi ortamda; dolayısıyla öğretiminizi bu bir nebze farklı hedefler etrafında şekillendirmeye gayret ediniz. Harmanlanmış bir yaklaşım kullanmanız hedeflerinizin kapsamını genişletmenize yardımcı olacaktır; ancak bunu yaparak öğrencilerinizin üzerine aşırı yük bindirmemeye dikkat ediniz.

12.8.5 Kilit nokta: değerlendirme

Öğrencilerin hedeflere ne kadar iyi ulaştıklarını değerlendirmeyeceksek, yeni öğrenme hedefleri veya çıktıları koymanın da bir anlamı yoktur. Değerlendirme, öğrenci davranışını yönlendirir. Yukarıda bahsedilen becerileri kazanıp kazanmadıkları değerlendirilmeyecekse, o becerileri geliştirmek için bir gayret göstermeyeceklerdir. Buradaki asıl güçlük çevrim içi öğrenme için uygun öğrenme hedeflerini belirlemek değil öğrencilerin o hedeflere ulaşıp ulaşmadıklarını değerlendirecek araçlara sahip olmayı sağlamaktır.

Belki daha da önemlisi, hem yeni öğrenme hedeflerini hem de bu hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının nasıl değerlendirileceğini öğrencilerinize çok açık bir şekilde söylemektir. Bu yaklaşım, ders içeriğini öğretmenin ağzından dinleyip, ezberledikleri konularda test sınavı olmaya alışık olan birçok öğrencide şok etkisi yapabilir.

12.8.6 Sonuç

Bazı açılardan, internette ve diğer medya türlerinde ortamın kendisi mesajdır. Bilgi tamamen nötr değildir. Ne bildiğimiz ve onu nasıl bildiğimiz, bilgiyi edindiğimiz ortam tarafından etkilenmiştir. Her ortam, farklı bir `bilme’ yöntemini getirir. Ya ortamla kavga edip eski içerikleri yeni şişelere doldurmaya çalışırız ya da içeriği ortamın biçimine uyacak şekilde şekillendiririz. İnternet, hayatımızda oldukça büyük bir güce sahiptir; öğretim yaparken bu büyük gücün sahip olduğu potansiyeli mümkün olduğu kadar kullanmaya gayret etmeliyiz; bu neyi nasıl öğrettiğimizi değiştirecek olsa bile. Eğer bunu yapabilirsek, öğrencilerimizi dijital çağa çok daha iyi hazırlamış olacağız.

Kaynakça

Bloom, B. S.; Engelhart, M. D.; Furst, E. J.; Hill, W. H.; Krathwohl, D. R. (1956). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals. Handbook I: Cognitive domain. New York: David McKay Company

Royal Bank of Canada (2018) Humans Wanted Toronto ON: Royal Bank of Canada