5.2 KAÇD nedir?

ekil 5.2.1 KAÇD’leri anlamak (Giulia Forsythe, 2012 ve JISC, 2012)

5.2.1 KAÇD’ler: kitlesel bir karmaşa mı?

Son yıllarda eğitim alanındaki hiçbir gelişme, Kitlesel Açık Çevrim içi Dersler’in (Massive Open Online Courses-MOOC) ortaya çıkması kadar tartışmalı olmamıştır. 2013 yılında, yazar Thomas Friedman New York Times’da şunu yazmıştı:

…günümüzde hiçbir şey, kitlesel açık çevrim içi dersler kadar yükseköğretimi yeniden hayal etmemizi sağlayacak potansiyele sahip değil…. Oldukça az miktarda bir maliyet ile ABD, Mısır’ın bir köyünde bir yer kiralayabilir, oraya iki düzine bilgisayar ve uydu üzerinden yüksek hızlı internet erişimi sağlayabilir, orada oturan bir öğretmeni kolaylaştırıcı olarak istihdam edebilir, dünyadaki en iyi profesörlerden çevrim içi ders almak isteyen tüm Mısırlıları davet edebilir, Arapça alt yazılı…. Dünya üzerindeki en iyi profesörlerden en iyi çevrim içi dersleri alıp kendi üniversite diplomamızı oluşturabileceğimizi görebiliyorum…. başarı sertifikası için sembolik bir ücret ödüyor. Bu dersler, öğretimi, öğrenimi ve istihdama giden yolu değiştirecektir.

KAÇD’ler, birçok kişi tarafından, Clayton Christensen’ın (2010) eğitim dünyasını değiştireceğini iddia ettiği türden `parçalayıcı’ teknoloji türlerinin önemli bir örneği olarak görülmektedir. Bazıları ise KAÇD’lerin eğitsel yayının modern bir türü olduğunu, aslında çok abartılmaması gerektiğini, eğitimin temel ilkelerini çok fazla etkilemediğini ve özellikle de dijital çağın gerektirdiği öğrenme tipine cevap vermediğini düşünmektedir.

KAÇD’ler eğitimde bir devrim olarak değerlendirilebileceği gibi özellikle de ABD’de, gereğinden fazla şişirilen teknoloji balonlarına bir örnek olarak görülebilir. Bana göre KAÇD’ler, önemli bir gelişmedir ancak dijital çağın gerektirdiği bilgi ve becerilerin geliştirilmesi açısından önemli sınırlılıkları bulunmaktadır.

5.2.2 Temel özellikler

KAÇD terimi çok geniş yelpazedeki tasarım modellerini kapsıyor olsa da tüm KAÇD’lerin belli ortak özellikleri bulunmaktadır.

5.2.2.1 Kitlesel

2019 yılına kadar Coursera’nın sunduğu en büyük kurs 240.000 katılımcıyı hedeflerken 35 milyondan fazla kişi bu kursa kayıt yaptırdı. İlk açılan KAÇD’lere kaydolan kişi sayısı yüz binlerle ölçülse de, bu rakamlar daha sonraki KAÇD’lerde aynı kalmamış ancak hâla hatırı sayılır yükseklikte olmaya devam etmiştir. Örneğin, 2013 senesinde, British Columbia Üniversitesi’nin Coursera aracılığıyla açmış olduğu çok sayıda KAÇD’ye katılan öğrenci sayısı, ders başına 25,000 ila 190,000 arasında değişmiştir (Engle, 2014).

Bununla birlikte aslında önemli olan derslere kayıt yaptıran kişi sayısından çok, KAÇD’lerin prensipte ölçeklenebilir olmasıdır. Bir KAÇD’nin büyüklüğüne ilişkin teknik olarak herhangi bir sınır bulunmamaktadır çünkü KAÇD’yi açan kurumlar için derse katılan her bir kişinin marjinal maliyeti sıfırdır. (Aslına bakılırsa pratikte bu çok da doğru değildir; çünkü teknoloji, yedekleme ve bant genişliği maliyetleri her bir katılımcı için artmaktadır. Yine ileride göreceğimiz gibi katılımcı sayısı arttıkça KAÇD veren kurumlarda ikincil masraflar ortaya çıkacaktır. Bununla birlikte toplamda katılımcı sayısının büyüklüğü düşünüldüğünde, her bir ilave katılımcının maliyeti göz ardı edilebilir düzeyde azdır). KAÇD’lerin ölçeklendirilebilirliği, özellikle de hükûmetler açısından bakıldığında, en çok dikkati çeken özelliklerden biridir; ancak bunun KAÇD’lere özgü bir durum olmadığı, erişilen kişi sayısı anlamında televizyon ve radyo yayınlarının da aynı özelliğe sahip olduğu göz önünde bulundurulmalıdır.

5.2.2.2 Açık

Katılımcılar en azından başlangıçtaki KAÇD’lere herhangi bir ücret ödememektedir; ancak birçok KAÇD, değerlendirme sonucu başarılı olanlara belli bir ücret karşılığında sertifika veya rozet vermektedir. Örneğin, 2019 yılında Coursera kurs başına 29 -99 ABD doları arasında ücret alıyordu.

İnternete bağlı bir bilgisayar veya mobil cihaza erişimi olmak haricinde, KAÇD katılımcısı olmak için herhangi bir ön koşul bulunmamaktadır. Bununla birlikte geniş bantlı erişim, akan video kullanan KAÇD’ler için esastır,ki bu az gelişmiş ülkelerde yükseköğretime erişimi genişletme potansiyellerini ciddi şekilde sınırlamaktadır.

KAÇD’lerin Coursera ve diğer KAÇD platformlarında tamamen açık olmadığı gibi önemli bir husus da var (eğitimde ‘açık’ kavramının neyi ifade ettiğini görmek Tema 11’e bk.) Coursera, ders materyallerine ait tüm hakların tek sahibidir; dolayısıyla bu materyaller başka bir amaçla izinsiz olarak tekrar kullanılamaz ve ders sona erdiğinde Coursera isterse ders materyallerini siteden kaldırabilir. Aynı şekilde Coursera, hangi kurumların kendi platformunu kullanarak KAÇD’lere ev sahipliği yapabileceği kararını da kendisi vermektedir- çünkü bu kurumlar için açık bir erişim değildir. Öte yandan, edX açık kaynaklı bir platformdur, bu nedenle edX”e katılan herhangi bir kurum, kendi KAÇD’lerini, materyal haklarına ilişkin kendi kuralları ile geliştirebilir. bKAÇD’ler genel olarak tamamen açıktır ancak bKAÇD’lerin bireysel katılımcıları, materyallerin tümü olmasa da çok şey yarattığından haklara sahip olup olmadıklarına ve KAÇD malzemelerinin ne kadar süre kullanılabilir kalacakları her zaman açık değildir.

İnternet üzerinde herkesin erişimine ücretsiz olarak açık olan açık ders kitabı ve açık eğitim kaynakları gibi başka çevrim içi materyal türlerinin de bulunduğu unutulmamalıdır. Bu materyaller, yeniden kullanım için KAÇD materyallerinden çok daha erişilebilir bir pozisyondadır (Bk. Tema 11).

5.2.2.3 Çevrim içi

KAÇD’ler, en azından ilk zamanlarda tamamen çevrim içi olarak verilmekteydi, fakat bugün kurumların birçoğu ders materyallerini kampüs içindeki yüz yüze derslerde de harmanlanmış biçimde kullanmak için hak sahipleri ile görüşmeler yapmaktadır. Diğer bir deyişle, kurumlar, kendilerine bağlı eğitmenler üzerinden bu materyalleri kullanarak kampüsteki öğrencilere destek sağlamaktadır. Örneğin San Jose Eyalet Üniversitesi’nde öğrenciler Udacity derslerinin KAÇD materyallerini (ders anlatımları, okumalar, kısa sınavlar gibi) kullanmakta, daha sonra eğitmenler sınıfta geçen zamanı grup etkinliklerine ve projelere ayırıp kısa sınavları değerlendirerek öğrencilerin gelişimlerini izlemektedirler (Collins, 2013). KAÇD tasarımlarındaki çeşitlilikleri daha detaylı olarak Konu 5.3’de inceleyeceğiz.

Yine unutmamamız gerekir ki çevrim içi ders veya program sağlamanın tek biçimi KAÇD’ler değildir. 2017 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde diploma programlarının bir parçası olarak kredili çevrim içi ders alan 6.3 milyon öğrenci bulunmaktadır. (Seaman vd., 2018).

5.2.2.4 Dersler

KAÇD’lerı diğer açık ders kaynaklarından ayıran önemli bir özellik, KAÇD’lerin tek bir ders şeklinde düzenlenmiş olmalarıdır. Ancak bunun katılımcılar için ne ifade ettiği çok da net değildir. Birçok KAÇD dersi katılımcılarına dersi başarıyla tamamlamaları hâlinde sertifika ya da rozet verse de, çoğu durumda bu sertifika ya da rozetler KAÇD’yi sağlayan üniversiteler veya kurumlar tarafından bile hâlen daha resmî olarak kabul görmemektedir.

5.2.3 Özet

KAÇD’lerin tüm temel özelliklerinin, bir şekilde bunların haricinde de karşımıza çıktığını görebiliriz. KAÇD’leri benzersiz kılan şey, bu dört temel özelliği bir araya getirmesi ve özellikle de kitlesel olarak ölçeklenebilir olup katılımcıların erişimine açık olmasıdır (her zaman ücretsiz olmasa da).

Kaynakça

Christensen, C. (2010) Disrupting Class, Expanded Edition: How Disruptive Innovation Will Change the Way the World Learns New York: McGraw-Hill

Collins, E. (2013) SJSU Plus Augmented Online Learning Environment Pilot Project Report San Jose CA: San Jose State University

Engle, W. (2104) UBC MOOC Pilot: Design and Delivery Vancouver BC: University of British Columbia

Friedman, T. (2013) Revolution Hits the Universities New York Times, January 26

Seaman, J.E., Allen, I.E., and Seaman, J. (2018) Grade Increase: Tracking Distance Education in the United States Wellesley MA: The Babson Survey Research Group